دانلود مبانی نظری و پیشینه رهبری اخلاقی و تعهد سازمانی

مبانی نظری و پیشینه رهبری اخلاقی و تعهد سازمانی مبانی نظری و پیشینه رهبری اخلاقی و تعهد سازمانی

دسته بندی	مدیریت
فرمت فایل	doc
حجم فایل	300 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	75

بصورت فایل ورد

همراه با منابع

مقدمه. 19

2- 1-  مبانی نظری تحقیق.. 19

2-1-1- رهبری اخلاقی.. 20

2-1-1-1- تعریف و مفهوم رهبری.. 20

2-1-1-2- سیر تحول تئوری های رهبری.. 22

2-1-1-3- تعریف رهبری اخلاقی.. 26

2-1-1-4- ویژگی های رهبری اخلاقی.. 28

2-1-1-5- ابعاد رهبری اخلاقی.. 31

2-1-1-6- ضرورت رهبری اخلاقی.. 34

2-1-1-7- سبک های رهبری اخلاقی.. 35

2-1-1-8- دیدگاه های رهبری  اخلاقی.. 38

2-1-1-9- نتایج و پیامد های رهبری اخلاقی در سازمان.. 41

2-1-1- 10- تئوری یادگیری اجتماعی رهبری اخلاقی.. 42

2-1-2- تعهد سازمانی.. 43

2-1-2-1- تعریف و مفهوم تعهد. 43

2-1-2-2- انواع تعهد. 44

2-1-2-3- مفهوم و تعریف تعهد سازمانی.. 47

2-1-2-4- تعهد سازمانی و ضرورت توجه به آن.. 51

2-1-2-5- دیدگاه های مختلف در خصوص تعهد سازمانی.. 53

2-1-2-6-  تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی.. 54

2-1-2-7-  دیدگاه هایی در مورد کانون های تعهد سازمانی.. 62

2-1-2-8- عوامل مؤثر بر تعهد سازمانی.. 63

2-1-2-9- نتایج و پیامدهای تعهد سازمانی.. 66

2-1-2-10- دو نظر کلی درباره تعهد سازمانی.. 73

2-2-  پیشینه تحقیق.. 75

2-2-1- تحقیقات داخلی.. 75

2-2-2- تحقیقات خارجی.. 78

2-3- مدل مفهومی تحقیق.. 80

دانلود مبانی نظری و پیشینه فلسفه اخلاقی کارکنان و رفتار فرانقش

مبانی نظری و پیشینه فلسفه اخلاقی کارکنان و رفتار فرانقش مبانی نظری و پیشینه فلسفه اخلاقی کارکنان و رفتار فرانقش

دسته بندی	مدیریت
فرمت فایل	doc
حجم فایل	71 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	50

بصورت فایل ورد

همراه با منابع

2-1 ) : رفتار فرانقش   .....................................12

2-1-1)مقدمه     .....................................................................12

2-1-2) مفهوم رفتار فرا نقش    .............................................12

2-1-3 ) تاریخچه مفهوم رفتار فرا نقش    .................................15

2-1-4 ) مدلهای رفتار فرا نقش    ....................................18  

2-1-4-1 ) مدل گراهام     ...............................................18

2-1-4-1 ) مدل پودساکف  .................................................19 

2-1-4-1 ) مدل مارکوزی  ..........................................19        

2-1-4-1 ) مدل بورمن و موتوویدلو    ......................................19 

2-1-4-1 ) مدل فار   ..............................................20

2-1-4-1 ) مدل ارگان  .............................................20

2-1-5 ) عوامل تاثیر گذار بر بروز رفتار فرا نقش   ........................22

2-1-5-1 ) ویژگی های فردی کارکنان     ..................22

2-1-5-2 ) ویژگی های شغلی   ...............................23

2-1-5-3 ) ویژگی های سازمانی    ..............................23

2-1-5-4 ) سبک رهبری   ....................................24  

2-1-6 ) پیامدهای رفتار فرانقش   ............................................24

2-1-7 ) سیاست های تقویت رفتارفرا نقش    ...........................25

2-1-7-1 ) گزینش و استخدام   ................................25

2-1-7-1 ) آموزش و توسعه    .............................26

2-1-7-1 ) ارزیابی عملکرد و جبران خدمات   ...................26

2-1-7-1 ) سیستم‌های غیررسمی    ............................26

2-2 ): فلسفه اخلاقی کارکنان   ......................................27

2– 2-1 ) مقدمه    .................................................27

2– 2-2 ) مفهوم فلسفه اخلاقی    .......................................27

2-2-3 ) پیشینه تاریخی فلسفه اخلاق   ...............................28

2-2-4 ) عوامل اثرگذار بر فلسفه اخلاقی   ................................29

2-2-5 ) انواع فلسفه های اخلاقی    ..................................30

2-2-5-1 ) دسته بندی بر حسب هدف یا فرآیند   ...............30

2-2-5-2 ) دسته بندی محوری   .....................31

2-2-5-3 ) دسته بندی فورسیت    ................................32

2-2-5-4) دسته بندی قاری سید فاطمی.....................33

2-2-5-5 ) دسته بندی الوانی ............................35

2-2-5-6) دسته بندی رحمان سرشت .....................36

2-2-5-7 ) دسته بندی لدبتر.........................................37

2-2-5-8 ) دسته بندی هس مر ..............................38

2-2-6) پیامد اخلاق در سازمانها   .........................................43

2-3): رابطه فلسفه اخلاقی و رفتار فرا نقش...................44

2-3-1 ) مقدمه ........................................................................44

2-3-2 ) اهمیت رفتار فرا نقش در سازمانها.....................................44

2-3-3 ) فلسفه اخلاقی بعنوان یکی از ویژگی های کارکنان ...........46

2-3-4 ) الگوی تصمیم گیری اخلاقی .....................................48

2-3-4-1 ) تجزیه و تحلیل اقتصادی .......................49

2-3-4-2 ) تجزیه و تحلیل قانونی .............................49

2-3-4-3 ) تجزیه و تحلیل فلسفی .........................49

2-3-5 ) نقش فلسفه اخلاق فرد در تصمیم گیری و رفتار فرا نقش....50

2-4): پیشینه تحقیقاتی.....................................................52

2-4-1) مقدمه ..........................................................................52

2-4-2) پیشینه تحقیقات داخلی  ................................................52

2-4-3) پیشینه تحقیقات خارجی   ..............................................54

دانلود چارچوب مبانی نظری وپیشینه پژوهش هوش اخلاقی

چارچوب مبانی نظری وپیشینه پژوهش هوش اخلاقی چارچوب مبانی نظری وپیشینه پژوهش هوش اخلاقی

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل	docx
حجم فایل	45 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	22

مشخصات این متغیر:

منابع: دارد

پژوهش های داخلی و خارجی: دارد

کاربرد این مطلب: منبعی برای فصل دوم پژوهش، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی

تعداد صفحه: 22صفحه

نوع فایل:word

توضیحات از متن فایل

هوش اخلاقی

اخلاق را مجموعه‌ای از صفات روحی و باطنی انسان تعریف کرده‌اند که به صورت اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی می‌شود، بروز ظاهری پیدا می‌کند و بدین سبب گفته می‌شود که اخلاق را از راه آثارش می‌توان تعریف کرد. استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که این رفتار یک ریشه درونی و باطنی در عمق جان و روح فرد یافته است که آن ریشه را خلق و اخلاق می‌نامند. دامنه اخلاق را در حد رفتارهای فردی تلقی می‌کنند، اما رفتارهای فردی وقتی که در سطح جامعه یا نهادهای اجتماعی تسری پیدا می‌کند و شیوع می‌یابد، به نوعی به اخلاق جمعی تبدیل می‌شود که ریشه‌اش در فرهنگ جامعه می‌دواند و خود نوعی وجه غالب می‌یابد که جامعه را با آن می‌توان شناخت(معیدفر،1380).

مصباح یزدی (1382) در کتاب فلسفه اخلاق چهار معنی و کاربرد را برای اخلاق ذکر کرده اند که عبارتست از:

1-      صفات راسخ انسان: رایج ترین و شایع ترین کاربرد اصطلاحی اخلاق در بین اندیشمندان و فیلسوفان اسلامی، عبارت است از صفات و هیأت های پایدار نفس که موجب صدور افعالی متناسب با آنها به طور خود جوش و بدون نیاز به تفکر و تأمل از انسان می شوند. شیخ ابوعلی مسکویه در تعریف

2-      اخلاق می گوید : اخلاق حالتی نفسانی است که بدون نیاز به تفکر و تأمل، آدمی را به سمت انجام کار حرکت می دهد.علامه مجلسی نیز در تعریف اخلاق می گوید: اخلاق ملکه ای نفسانی است که به آسانی از انسان صادر می شود. برخی از این ملکات فطری و ذاتی اند و پاره ای از آن ها نیز با تفکر و تلاش و تمرین و عادت دادن نفس به آنها، به دست می آیند.

3-      صفات نفسانی: گاهی منظور از اخلاق در اصطلاح اندیشمندان، هرگونه صفت نفسانی است که موجب پیدایش کارهای خوب یا بد می شود، چه آن صفت نفسانی به صورت پایدار و راسخ باشد و چه به صورت ناپایدار و غیرراسخ.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

ابطحی، معصومه السادات وندری، خدیجه، (1390)، رابطه خلاقیت و سازگاری اجتماعی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان متوسطه شهر زنجان، فصلنامه تحقیقات مدیریت آموزشی، شماره10، 15-28. 

اخلاقی، فرشاد، (1378)، بررسی و مقایسه بین علاقه‌ی تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان و دانشجویان، پایان‌نامه‌ی کارشناسی ارشد، دانشکده‌ی علوم تربیتی دانشگاه تربیت معلم.

بیابانگرد، اسماعیل، (1382)، روش های پیشگیری از افت تحصیلی، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

بدار، لوک و دیگران، (1388)، روان شناسی اجتماعی، (ترجمه، دکتر حمزه گنجی)،‌ تهران: نشر ساوالان. 

پورکریمی، جواد، (1388)، مقایسه رضایت شغلی و انگیزش پیشرفت در دانش آموختگان کشاورزی خود اشتغال و غیر خوداشتغال، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 51، 155-175.

توسلی، غلامعباس، (1385)، نظریه های جامعه شناسی، تهران: انتشارات سمت. 

حرانی، شیخ ابومحمد، (1385)، تحف العقول عن آل رسول(ص)، قم: انتشارات آل علی.

روشه، گی، (1386)، جامعه شناسی تالکوت پارسونز، (ترجمه عبدالحسین نیک گهر)، تهران: نشر تبیان.

ریتزر،جورج، (1374)، نظریه های جامعه شناسی دوران معاصر، تهران: نشر علمی.

سبحانی نژاد، مهدی و عابدی، احمد، (1385)، بررسی رابطه بین راهبردهای یادگیری خودتنظیم و انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان با عملکرد تحصیلی آنان در درس ریاضی، فصلنامه علمی– پژوهشی روان شناسی دانشگاه تبریز، شماره1، 79-97.

شهنی ییلاق، منیجه، بنابی مبارکی، زهرا وشکرکن، حسین، (1384)، بررسی روابط بین موضوعی و درون موضوعی انگیزش تحصیلی(خودکارآمدی، ارزش تکلیف، هدف های عملکردگرا، عملکردگریز و تبحری) در دانش آموزان دختر سال اول دبیرستان شهراهواز، مجله علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز،شماره3، 47-76.

شریفیان، اکبر،(1381)، عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان شاهد، فصلنامه‌ی علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی، ش 15و 16.

صغری، فاطمه، (1370)، الگوی اجتماعی زن مسلمان در جامعه ی اسلامی، تهران: مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی.

ظهیری ناو، بیژن ورجبی، سوران، (1388)، بررسی ارتباط گروهی از متغیرها با کاهش انگیزش تحصیلی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی، دو ماهنامه علمی _پژوهشی دانشگاه شاهد، سال 16،شماره36، 69-80.

عابدی، احمد، عریضی، حمیدرضا و سبحانی نژاد، مهدی، (1384)، بررسی رابطه بین انگیزش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره متوسطه شهر اصفهان با ویژگی های شخصیتی آن ها، دوماهنامه علمی –پژوهشی دانشگاه شاهد،سال12، شماره12، 29-38.

منابع انگلیسی

Amanda, W., & etal, (2008), Improving the Social Behavioral Adjustment of Adolescent: The Effectiveness of Social Skills Group Intervention, Journal child and family studies.

Amato PR. Studying marital interaction and commitment with survey data. Available from:

Anderson, J. G., (2004), Stability and change among three generations of Mexican – American: Factors affecting achievement,  American Educational Research Journal, Vol.14, Pp.285 -309.

Beheshtifar M, Esmaili Z, Nekoie.Moghadam M. (2011). Effect of moral intelligence on leadership. Eur J Econ Finan Admin Sci; 43: 1-7

Borba, M.,(2005),The step-by-step plan to building moral intelligence, Nurtuing Kids Heart & Souls, National Educator  Award, National council of self-esteem.Jossey-Bass

Brayan, T.,  Donahune. M., & Pearl, R., (2004), Learning disabled children's peer interactions during a small group problem – solving task, Learning Disability Quarterly, Vol.16, Pp.13-22.

Binet, A., & Simon, T.,(2000), The  development of intelligence in children, San Francisco: freeman.

Beheshtifar,M., Esmaili, Z., & Nekoie Moghadam, M., (2011), Effect of moral intelligence on leadership, Eur Journal Econ Final Admin Sci, Vol.43, Pp. 1-7.

Borba, M., (2005), The step by step plan to building  moral intelligence, Nurturing kids hearts & souls, San Francisco: Jossy-Boss.

چارچوب مبانی نظری و فصل دوم تحقیق رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق

چارچوب مبانی نظری و فصل دوم تحقیق رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق چارچوب مبانی نظری و فصل دوم تحقیق رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق

دسته بندی	روانشناسی و علوم تربیتی
فرمت فایل	docx
حجم فایل	96 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	40

مشخصات این متغیر:

منابع: دارد

پژوهش های داخلی و خارجی: دارد

کاربرد این مطلب: منبعی برای فصل دوم پژوهش، استفاده در بیان مسئله و پیشینه تحقیق و پروپوزال، استفاده در مقاله علمی پژوهشی، استفاده در تحقیق و پژوهش ها، استفاده آموزشی و مطالعه آزاد، آشنایی با اصول روش تحقیق دانشگاهی

تعداد صفحه: 40صفحه

نوع فایل:word

توضیحات از متن فایل

رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق

در اینجا می­توان به بیان انواع رویکردهای مطرح در فلسفه­ی اخلاق که عبارت­اند­از:  رویکرد وظیفه­گرایی، رویکرد نتیجه­گرایی، سودگرایی( لذت­گرا)، رویکرد فضیلت­گرا، اشاره کرد.

رویکرد وظیفه­گرایی

واژه وظیفه­گرایی را نخستین بار، جرمی بنتام در کتاب وظیفه­گرایی یا علم اخلاق، مطرح کرد. واژه انگلیسی  Deontologismترکیبی است از Deontoبه معنی «تکلیف» و «وظیفه» و Logos به معنای «شناخت» (موحدی، 1389: 165). نظریات مربوط به وظیفه­گرایی نظریاتی­اند که بدون توجه به نتایج افعال، آن­ها را ذاتاً خوب یا بد می­دانند. موضوعی که در این دسته از نظریه­های اخلاقی تأکید می­شود این است که همه ما وظایفی را بر عهده‌داریم که شامل اعمالی است که باید انجام دهیم و یا نباید انجام دهیم. این اعمال صرف‌نظر از پیامدی که دارند، بر عهده ما هستند. (فرانکنا، 1385 : 47-46 ). وظیفه­گرایی، مانند نتیجه گرایی، به دوشاخه وظیفه­گرایی عمل نگر و وظیفه­گرایی­ قاعده نگر تقسیم می­شود. در اکثر متون و مباحث اگر از وظیفه­گرایی به‌طور عام سخنی گفته می­شود، عمدتاً وظیفه­گرایی قاعده نگر مراد است و حاکی از این می­باشد که اگر وظیفه را همواره قاعده­ای مشخص و تعیین کند، ارجح است از اینکه افراد بدون هیچ قواعد و مقرراتی به وظایفی که تشخیص می­دهند، عمل کنند و باعث به وجود آمدن تعارض میان وظایف شوند. ازجملۀ وظیفه­گرایان عمل­نگر می­توان به ریچارد پرایس و ایچ. ای. پریچارد و ازجمله نظریات وظیفه­گرایانۀ قاعده­نگر می­توان به نظریه امر الهی، نظریه اخلاقی کانت و نظریات اخلاقی دبلیو. دیوید. رأس اشاره کرد. دراخلاق هنجاری، نظریات وظیفه­گرایانه در مقابل نظریات نتیجه­گرایانه قرار می­گیرند. درحالی­که نتیجه­گرایی، اعمال درست را بر اساس نتایج خیر مشخّص و معین می­کند، وظیفه­گرایی مدعی است که اگرچه نمی­توان از نتایج و پیامدهای اعمال صرف‌نظر، اما ویژگی­های مهم دیگری نیز وجود دارند که تعیین‌کننده درستی و نادرستی اعمال می­باشند. در وظیفه­گرایی، ملاک سنجش افعال اخلاقی، وظیفه است.

2-1-2-2-  رویکرد نتیجه­گرایی

در سال 1958 در مقاله­ای تحت عنوان «فلسفه­ی اخلاق جدید»، نخستین بار انسکم، واژه"Consequentialism"را که به معنی نتیجه­گرایی است در اشاره به نظریاتی که به نتایج و پیامدهای اعمال اشخاص نظر دارند، به کار برد. این نظریه به شکلی که اَنسکم آن را معرفی کرد،کاملاً با نظریه­ی اخلاقی سودگرایی پیوند خورد؛ به همین دلیل، اکثر اوقات این دو نظریه با هم تلفیق می­شوند و به‌جای هم به کار می­روند. اما نباید از نظر دور داشت که سودگرایی،گونه­ای خاص از نظریات نتیجه­گرایی است و زیرمجموعه آن قرا می­گیرد (موحدی، 1389: 157).

---

دانلود پیشینه و مبانی نظری اخلاق و وجدان کاری

پیشینه و مبانی نظری اخلاق و وجدان کاری پیشینه و مبانی نظری اخلاق و وجدان کاری

دسته بندی	علوم انسانی
فرمت فایل	doc
حجم فایل	145 کیلو بایت
تعداد صفحات فایل	34

پیشینه و مبانی نظری اخلاق و وجدان کاری در 34 صفحه در قالب ورد قابل ویرایش.

مقدمه................................................................................................................................................................ 21

2-2 مفهوم کار.......................................................................................................................................................... 21

2-2-1-1 مفهوم فلسفی کار...................................................................................................................... 22

2-2-2 مفهوم اخلاقی کار............................................................................................................................ 22

2-2-3 مفهوم اقتصادی کار.......................................................................................................................... 22

2-3 وجدان کاری..................................................................................................................................................... 23

2-3-1 وجدان کاری در قرآن....................................................................................................................... 24

2-3-2 وجدان از دیدگاه اندیشمندان اسلامی.............................................................................................. 27

2-4 ضمانت اجرای احکام وجدانی........................................................................................................................... 28

÷2-5 عدم بروز وجدان کاری به صورت یک مسأله و مشکل فراگیر سازمانی............................................................... 30

2-5-1 عوامل تئوریک و روانی عدم وجدان کار در میان مسلمین................................................................ 31

2-6 مفاهیم مشابه یا مرتبط با وجدان کاری.................................................................................................................. 32

2-6-1 وجدان کاری و انضباط..................................................................................................................... 32

2-6-2 وجدان کاری و روحیه...................................................................................................................... 33

2-6-3 وجدان کاری و کارایی..................................................................................................................... 33

2-6-4 وجدان کاری و انگیزش.................................................................................................................... 33

2-6-5 وجدان کاری و تعهد........................................................................................................................ 33

2-6-6 عوامل مؤثر بر وجدان کاری............................................................................................................. 34

2-7 عوامل روانی در وجدان کاری........................................................................................................................... 34

2-8 وجدان کار و بهره وری..................................................................................................................................... 36

2-9 تعهد و وجدان کاری.......................................................................................................................................... 39

2-10 اخلاقیات........................................................................................................................................................... 41

2-10-1 اخلاق کار (رفتار اخلاقی در سازمان).............................................................................................. 42

2-10-2 اخلاق در غرب................................................................................................................................. 44

2-11 پیشینه موضوع................................................................................................................................................... 45

2-11-1 پیشینه مطالعات خارجی..................................................................................................................... 45

2-11-2 پیشینه مطالعات داخلی...................................................................................................................... 45

2-12 نتیجه گیری....................................................................................................................................................... 49

مقدمه

منابع انسانی با ارزش‌ترین و مهم‌ترین عامل توسعه در هر کشوری است. عرضه نیروی کار با توجه به ساختارها و نهادهای هر کشوری تحت تاثیر قرار گرفته و عوامل زیادی می‌تواند بر آن موثر واقع شود. بر اساس شریعت اقتصاد اسلامی و احکام اسلامی، اخلاق کار و وجدان کاری از عوامل مهم می‌باشند که بر نوع عملکرد نیروی انسانی در جامعه نقش داشته و می‌تواند منحنی عرضه افراد را تحت تاثیر قرار دهد . به طور کلی اخلاق کار به عنوان یکی از شاخص‌های فرد مسلمان بر تابع عرضه نیروی کار به گونه‌ای اثر گذار است که بهره وری نیروی کار را افزایش می‌دهد . در این فصل ضمن اشاره به مبانی نظری اخلاق و وجدان کاری به بیان عرضه نیروی کار متعارف و ادبیات و پیشینه موضوع در رابطه با تابع عرضه نیروی کار و بهره وری نیروی انسانی اشاره شده است.

مفهوم کار

«کار» در زبان فارسی به معنای شغل است و گاه نیز به فعل آمده است. کار فعلی است که با مشقت توأم باشد. «راغب اصفهانی»، بر این اعتقاد است که هر فعلی که با اراده از حیوان صادر شود کار است. در اینجا مقصود از کار، کار انسانی است چون حیوانات نیز به کار و کار گروهی می‌پردازند ملاک تمایز کار انسان از کار سایر جانداران، آگاهانه بودن کار انسانی است.

خصوصیت دیگر کار انسان مفید بودن آن است با توجه به این ویژگی اقتصاددانان لیبرال کار را چنین معرفی می‌کنند:

«کار عبارت است از استفاده‌ای که انسان از نیروهای مادی و معنوی خود در راه تولید ثروت یا ایجاد خدمات می‌نماید»(میلتون فریدمن،1991).

خاصیت تولیدی بودن نیز در تعریف کار از دیدگاه برخی اقتصاددانان دارای اهمیت است، کار را با توجه به ویژگی تولیدی این چنین تعریف می‌کند: «هر گونه تلاش انسانی خواه تلاش ذهنی، جسمی و معنوی که به تولید کالاهای اقتصادی منتهی شود کار نامیده می‌شود»(میلتون فریدمن،1991).

«کار، فعالیت انسان به منظور تولید، تغییر شکل یا انتقال اشیاء است، حاصل تلاش مذکور را هم کار گویند»(لنگرودی1370).

به طور کلی کار دارای مفاهیم مختلفی است:

مفهوم فلسفی کار

بسیار وسیع است و وسیع‌ترین مفهوم این لفظ به شمار می‌رود یعنی هم در مورد خداوند متعال صدق می‌کند هم درباره انسان و هم حتی دربارة موجودات طبیعی(نائینی،1372).

مفهوم اخلاقی کار

منظور از مفهوم اخلاقی کار این است که افراد دو نوع هستند بعضی‌ها خلق و خویی دارند که نمی‌توانند بیکار بنشینند، دلشان می‌خواهد فعالیت کنند، دائماً می‌خواهند تلاش کنند، آرام نمی‌گیرند.

برعکس انسان‌هایی نیز هستند که نمی‌خواهند کار کنند، تنبلند، به زور و با اهرم باید از جا بلندشان کرد. اخلاق پسندیده این است که انسان فعال باشد و کار کند، یعنی بیکار و تنبل نباشد(ژکس،1362)

مفهوم اقتصادی کار

در این مفهوم کار عبارت است از حرکتی که کسی انجام دهد و موجب می‌شود که چیزی مورد رغبت دیگران قرار گیرد، به طوری که در ازای آن حاضر باشند چیزی بپردازند(مصباح یزدی75).

با توجه به مطالب گفته شده کار را می‌توان به شکل زیر تعریف نمود:

کار عبارت است از مجموعة عملیاتی که انسان به کمک مغز، دست‌ها، ابزار و ماشین آلات به منظور استفاده عملی بر روی ماده انجام می‌دهد و این اعمال نیز به نوبة خود بر انسان اثر می‌گذارد و او را تغییر می‌دهد(حاجی زاده،88).

بنابراین کار دارای خصوصیات اصلی زیر می‌باشد:

1. دائمی و همیشگی بودن کار
2. به تولید کالا و خدمات می‌انجامد.
3. دستمزدی برای آن در نظر گرفته شود.
4. منجر به برقراری تعادل جسمانی و حفظ سلامت روحی و بدنی انسان می‌شود.
5. موجب تقویت روابط اجتماعی و ارضای نیازهای اجتماعی افراد می‌شود.

وجدان کاری

وجدان کاری عبارت است از احساس تعهد درونی به منظور رعایت الزاماتی که در ارتباط با کار مورد توافق قرار گرفته است. به بیان دیگر منظور از وجدان کاری ، رضایت قلبی ، تعهد و التزام عملی نسبت به وظیفه‌هایی است که قرار است انسان آن‌ها را انجام دهد، به گونه‌ای که اگر بازرس و ناظری نیز بر فعالیت او نظاره گر نباشد، باز هم در انجام وظیفه قصوری روا نخواهد داشت.چگونه می‌توان کم کاری ، عدم احساس مسئولیت ، حضور نیافتن در محل کار ، عدم پاسخگویی و راهنمایی صحیح مراجعان ، مراقبت نکردن صحیح از اموال ، بی‌توجهی به کیفیت کار و گرایش به آسان‌طلبی را به رضایت شغلی و انجام کار با کیفیت بالا و مطلوب و حضور موثر در محل کار تبدیل کرد؟

وجدان عبارت است از استعدادی که به تشخیص نیک و بد پرداخته و برای امور ارزش قائل است، نیک و بد را از هم فرق گذاشته و برای ما نوعی الزام عملی ایجاد می‌کند.وجدان کاری عبارت است از مجموعه عواملی که در فرد سازمان نظام ارزشی به وجود می‌آورد.در صورت دارا بودن بالاترین حد وجدان کار می‌توان جامعه‌ای را تصور کرد که در آن افراد در مشاغل گوناگون سعی دارند تا کارهای محوله را به بهترین وجه و به طور دقیق و کامل و با رعایت اصول بهینه سازی انجام دهند. پس وجدان کاری موجب می‌گردد تا افراد سیستمی و نظام‌مند گردند(خودکنترلی).

.

وجدان کاری در قرآن

برای رسیدن به وجدان کاری در جامعه، اصلی‌ترین راه کار و محوری‌ترین شیوه تقویت، اعتقاد به معاد و ایجاد بینش الهی بازگشت اعمال به انسان و احیاء احساس مسئولیت انسان در مقابل خدا می‌باشد و این همان راهی است که انبیاء الهی به آن دعوت کرده‌اند و با همین روش موفق به ایجاد تحول عظیم در مردم شده‌اند. بینش که نوعی آگاهی عمیق و گسترده است و در قرآن با عنوان بصیرت آمده است (قدجائکم بصائر من ربکم فمن ابصر فی فلنفسه … انعام/ 104) تلقی و برداشت انسان را از امور مختلف، متفاوت گردانده و ارزیابی او را به گونه‌ای دگرگون می‌سازد که او را آماده به ظهور رساندن رفتارها و اعمال و کارهایش به شکل متناسب با بینش فاعل آن می‌سازد.

مثلاً در بینشی که بر اساس آن، نظام هستی نظام شاهد و مشهود است و هیچ چیزی از منظر و سمع الهی پنهان نیست و او شاهد بر همه گستردة هستی است و ملائکه نیز در صحنه اعمال انسان حضور دارند و همه چیز حتی جوارح انسان و سنگ و خاک نیز شاهدند و روزی این شهادت را باز خواهند گفت (یومئذ تحدث اخبارها، زلزال / 5) و خدا محیط بر همه چیز است و احاطه الهی از نوامیس هستی محسوب می‌شود (ولله من ورائهم محیط)، کار و عمل انسان شکل و کیفیتی دیگر به خود می‌گیرد و حقیقت وجدان کار تحقق می‌یابد(مجلسی).

وجدان کاری آنگاه معنی و مفهوم می‌یابد که انسان باور کند که نفس عمل خویش به او باز می‌گردد و بهشت و جهنم او، همان اعمال اوست. اعتقاد به معاد منشاء اصلی وجدان کاری است. چیزی که همه پیامبران برای آن تلاش می‌کردند و می‌خواستند به انسان‌ها تفهیم کنند که در نظام هستی، عمل انسان گم نمی‌شود و انسان رهین عملش می‌باشد. به همین جهت است که قرآن برای ایجاد وجدان کاری در جایی که بیشترین ضرورت برای آن وجود دارد، یعنی در متن معاملات و داد و ستدهای اجتماعی، با یادآوری احتمال بحث و قیامت، ضمیرهای خفته انسان‌ها را بیدار نموده و کار آنان را اصلاح می‌کنند. فوراً در آغاز سوره متفقین می‌فرماید: «ویل للمطففین الذین اذااکتالوا علی الناس یستوفون و اذا کالوهم او وزنو هم یخسرون» یعنی وای به حال کم فروشان، کسانی که وقتی از مردم چیزی می‌گیرند آن را تمام و کامل می‌گیرند و هنگامی که چیزی به آنها می‌دهند آن را کمتر و ناقص می‌دهند.

در ادامه آیه می‌فرماید: آیا اینان احتمال نمی‌دهند که در روز بزرگی مبعوث می‌شوند^[1].

از امام باقر (ع) روایت شده که فرمودند سوره متفقین هنگامی که پیامبر (ص) وارد مدینه شدند، نازل گشت و در آن هنگام مردم مدینه از جهت کم فروشی در بدترین وضع بودند و به دنبال نزول این آیات دست از کم فروشی برداشتند و این تأثیر این تذکر و یاد آخرت بود(مجلسی)

ایجاد این بینش در افراد مهم‌ترین عامل تحقق بخش وجدان کار است و لذا اسلام با اعطای این بینش به مومنین، وجدان‌های درون آنان را بیدار کرده و بر این حقیقت شواهد فراوانی از قرآن و سنت می‌توان ذکر نمود:

مردی به خدمت پیامبر (ص) آمد و از او خواست تا به او قرآن بیاموزد وقتی به آیه «فمن یعمل مثقال ذرة خیراً یره و من یعمل مثقال ذرة شراً یره» رسید، آن مرد گفت همین یکی مرا کافی است و برخواست و از محضر رسول خدا (ص) بیرون رفت آنگاه پیامبر (ص) فرمودند او رفت در حالی که فقیه شده است.

یعنی اگر کسی به همین مقدار بفهمد باور کند که هر ذره‌ای از کار خوب یا بد او، به خود او باز می‌گردد و آن را خواهد دید و تعبیر قرآن همان عمل جزا و پاداش اوست، از بالاترین حد وجدان کاری برخوردار خواهد گردید. زیرا بر اساس آیات قرآن و تعالیم دینی، انسان اعمال خود را حاضر خواهد دید و هر آنچه را که نیکی‌ها یا بدی‌ها، کوچک و بزرگ انجام داده است خواهد دید و سعادت و شقاوت او مرهون کار اوست. چنین کسی با باور به این حقیقت به طور دائم و با کنترلی درونی و وجدانی آگاه از اثر و نتیجة عمل خود، دست به کار شده و همه اعمال و رفتارش را با این اعتقاد انجام می‌دهد.

مطلب دیگر آنکه راه تشخیص اینکه چه کاری با وجدان کاری همراه است و چه کاری بدون وجدان کاری انجام گرفته، این است که فرض کنیم این کار را، قرار بود دیگری انجام دهد. آنگاه چه انتظاری از او داشتیم. آیا این کار را می‌پسندیدیم، آیا از آن راضی بودیم. با این فرض اگر کار را پسندیده و درست یافتیم باید آن را با وجدان کاری همراه بدانیم. یا اینکه اگر قرار بود بازخواست شده و مورد سوال قرار بگیریم، اگر از کارمان خجالت نکشیدیم و یا آن را انکار نکردیم و یا عذری برای نقص آن نیاوردیم، بدانیم این کار با وجدان کاری انجام یافته است. همه احادیثی که بیان می‌کند کاری را که برای خود نمی‌پسندی برای دیگران مپسند و یا کاری را که برای دیگران نمی‌پسندی برای خود نیز مپسند به همین ملاک اشاره دارد.

همچنین در خبر آمده است که حضرت علی (ع) فرمود:. کاری که اگر از کننده‌اش بازخواست کنند آن را انکار کرده یا عذری بیاورد، بپرهیزید^[2].

بنابراین اصلی‌ترین راه کار برای ایجاد و تقویت وجدان کار، گره زدن سرنوشت کار و عمل انسانها به حقیقت جان آن‌ها و منوط کردن سعادت و شقاوت آنان به کم و کیف عملشان می‌باشد و بسیاری از راهکارهای دیگر نیز به همین شیوه برمی گردد. یعنی اصلاح بینش کارگزاران و کارمندان نسبت به کار و عملشان که اگر حاصل شود بقیه راهکارها نیز مؤثر خواهد بود و در غیر این صورت سایر شیوه‌ها، نهایتاً ابزار بیرونی برای این تأمین هدف به حساب می‌آید و از این رو در اسلام به ارتباط بین انسان و عمل او تأکید و تبلیغ شده است.

در جوامع روائی ما به وفور از پاکی و پاکیزگی عمل، صحت و استحکام و اتمام و استمرار عمل، همراهی با تقوا و تصفیه و اخلاص در عمل، معرفت و آگاهی و بینش در عمل امثال آن سخن به میان آمده که همه این‌ها ناظر به وجدان کار در عمل است.

---

[1] "الا یظن اولئک انهم مبعوثون لیوم عظیم یوم یقول الناس لرب العالمین"

«احذر کل عمل اذا سئل عنه صاحبه انکره او اعتذر منه»[2]